Onderwijs – De tijdelijke expert

In de zomers van 2004 tot 2007 organiseerden Jan Peter Wingender en Machiel Spaan workshops waarbij het maken centraal stond. Op een afgelegen locatie werkten we telkens met één specifiek materiaal. Hierbij gebruikte we geen vooropgezette ontwerpopgaven, maar begonnen we steeds vanuit het bouwen met het materiaal zelf.
De vier workshops hebben een gelijke didactische opbouw, hoewel ze onderling sterk verschillen. Om te beginnen hebben we steeds naar locaties en materialen gezocht die inspireren. Fruitkisten in een boomgaard, een lege rozenkas, de horizon en het zand van IJburg en de houten latten op een werf. Het zijn locaties en materialen met een poëtische verleiding, een uitdaging. Tijdens de workshops verbleven we steeds bij elkaar en zo dicht mogelijk bij de werkplek. De afzondering maakt iedereen geconcentreerd en op context en materiaal.

Daarnaast zijn herhaling en snelheid belangrijke elementen. In essentie bestond de workshop uit een viertal opeenvolgende oefeningen waar telkens een dagdeel in teamverband aan werd gewerkt. Drie of vier uur bleken precies genoeg te zijn voor een oefening. Je kunt kort nadenken en praten met je teamgenoten, maar om tot een resultaat te komen moet je vooral werken en voortmaken. Het werken in teamverband vergroot het werkvermogen. Daarnaast stimuleert het observeren en reflecteren. De essentie of kwaliteit van een vinding ziet men nu eenmaal vaak gemakkelijker bij een ander dan bij zichzelf.
De workshop volgde het programma van opgave, uitwerking en presentatie. Hierbij gebeurde de presentatie soms aan de hand van het werk ter plaatse. Vaker bleek het verdienstelijk te zijn om voor de presentatie foto’s, film en tekeningen te gebruiken. Deze scheppen een welkome afstand die de blik en de gedachten op scherp zetten. Door de cyclus te het herhalen ontstaat een verdieping van het ontwerp en de bijbehorende manier van werken. Op zijn best ontstaat er een mini-oeuvre en een expertise omtrent het materiaal en de benodigde werkwijze: de student wordt tijdelijk een vakman op een hoogst specifiek gebied.

Academie van Bouwkunst Arnhem en Amsterdam