Onderwijs- Zomerworkshops

The design by making workshop

Sinds vijf jaar organiseren zeven Europese scholen iedere zomer een workshop met de vraag hoe een materiaal tot vorm kan leiden. Ieder jaar wordt gedurende tien dagen een specifiek materiaal onderzocht. Dit onderzoek wordt gedreven door het maken. Vanuit specifiek ambacht en experiment worden de geheimen van het materiaal ontdekt. Door te bouwen wordt een besef voor het materiaal, zijn constructie en zijn detail ontwikkeld. Op deze manier wordt niet het materiaal in een vorm gedwongen, maar ontstaat de vorm vanuit het materiaal en zijn constructie.

website-onderwijs-zomerworkshops-1

Experimenteer velden
Het experimenteerveld is ieder jaar op een ander locatie, in een ander land en met een ander materiaal. Tien dagen lang zijn alle deelnemers volledig aangewezen op het materiaal en op elkaar. Essentieel voor het experimenteerveld is dat er geconcentreerd gewerkt kan worden en dat er een gezamenlijke drive ontstaat. De deelnemers komen uit zeven verschillende Europese landen met ieder hun eigen taal en hun eigen locale materiaal. Zo brengt iedereen zijn eigen ervaringen en kennis mee. Kennis en ervaring worden uitgewisseld via de materiaalexperimenten. De communicatie verloopt ook voor een groot deel via de gemaakte constructies; er wordt gepraat via het materiaal en met de handen. Gedurende een week worden alle deelnemers tijdelijke experts.
De eerste dagen wordt er geëxperimenteerd en wordt samen met een ‘vakman’ de essenties van het werken met het specifieke materiaal geoefend. Er wordt een houding en kunde ontwikkeld ten opzichte van het materiaal. Deze dagen zijn vooral materiaal en intuïtie gedreven. Er wordt spelenderwijs geëxperimenteerd, zonder vooropgezette ideeën over een einddoel of een concept. De logica van het materiaal en de wijze waarop je ermee kunt werken worden ontdekt. Het steeds weer in en uit elkaar halen van het materiaal maakt de oefeningen tot een constante dialoog tussen ontwerp en maken.
In de tweede helft van de workshop wordt de in de experimenten opgedane ervaring omgezet in intrinsieke kennis. Startpunt is nu naast het materiaal en een wijze van construeren ook een locatie en een abstract idee over wat te maken. Spelen en uitproberen zijn nog steeds belangrijke drijfveren in het proces, maar de focus is het realiseren van een object op een specifieke plek: het maken van een concreet statement.

website-onderwijs-zomerworkshops-4

De workshop biedt ruimte voor grote modellen en mock-ups. De modellen worden steeds opnieuw gebouwd en aangepast. Je kunt eromheen lopen, afstand nemen en ze aanraken. Materiaal wordt onderzocht in relatie tot kleur, textuur en stapeling. Er wordt ‘grof ‘ gedetailleerd en door ideeën 1op1 uit te proberen wordt de essentie en logica van een materiaal of een detail ontdekt. Dit gebeurt in snelle oefeningen waarbij het gemaakte object wordt gepresenteerd en er op wordt gereflecteerd. Op deze manier ontstaan er reeksen van oplossingen die elkaar aanvullen en samen een verhaal vertellen. De repetitie leidt tot verdieping en de verdieping leid tot een ‘vakmanschap’. In het begin van de workshop overheerst een techniek gedreven houding ten aanzien van het materiaal. Door tijdens de experimenten de bestaande regels en gewoonten los te laten, ontstaan er vrijere oplossingen die wellicht niet altijd direct ’toepasbaar’ zijn, maar wel iets leren over de logica van een materiaal of over de wijze waarop je het materiaal kunt inzetten. Uiteindelijk leidt dit tot een ontwerphouding, waarbij het materiaal niet volgend maar sturend is in een ontwerpproces.

website-onderwijs-zomerworkshops-3

Een bibliotheek van materialen en technieken
Een belangrijk doel van iedere workshop is het vinden van de door Gottfried Semper bedoelde wederkerige relatie tussen materiaal en techniek. Niet alleen voor de studenten, maar ook voor de docenten. Een aantal architectonische thema’s komen steeds weer terug: de wand, de kolom, de boog, de vloer en het dak. Steeds worden ze door een ander materiaal ‘benaderd’. Niet de vorm of het architectonische element zelf, maar met welke techniek de vorm geconstrueerd wordt, is de hoofdvraag. Elk materiaal heeft andere eigenschappen en een ander karakter. Elk materiaal vraagt om andere toepassingen, verbindingen en gereedschappen. Deze worden tijdens de workshop met de hand afgetast, gevonden en gemaakt. Discussie en gesprek tussen de student als ontwerper en maker gaat over hoe verschillende onderdelen met elkaar verbonden kunnen worden. Het schetsen met stenen, staven, textiel, platen en takken. Het zoeken naar de functie, de positie en de aard van de verbinding.

De reeks van workshops laat zien dat iedere keuze voor een specifiek materiaal tot specifieke werkwijzen, processen en resultaten leidt. Gedurende de jaren is er een fysieke en mentale bibliotheek opgebouwd van materialen, toepassingsmogelijkheden en specifieke technieken. Ieder jaar wordt er een publicatie gemaakt van de resultaten waarbij de docenten reflecteren op het proces en het werk. Het verzamelen en naast elkaar zetten van de resultaten geeft veel inzicht in de specifieke voorwaarden die de gekozen materialen stellen aan het ontwerp en het maken.

> Website zomerworkshops