Nieuwe verhouding tussen modern en historie

Door: Marcel van Winsen

In het Parool van 26 juni 2015 sprak columnist Ronald Hooft zijn verbazing uit over onze woningbouwblokken aan de Tugelaweg. In de Amsterdamse Transvaalbuurt, op de plek van twee gesloopte voorgangers, komt een ensemble van vijf blokken uit het begin van de 20ste eeuw. “Op het eerste gezicht is er weinig verschil met wat er eerder stond. Maar van dichtbij val je van de ene verbazing in de andere. Het metselwerk is een duizelingwekkend gedetailleerde compositie, kops gemetselde rollagen, verticaal gestapelde stenen, afgewisseld met een groter formaat stenen en in ijscokleurtjes geglazuurde exemplaren. […] Voor dit stukje heb ik de afgelopen jaren meer dan driehonderd gebouwen bekeken. Heel af en toe kom ik een project tegen dat ik zelf gemaakt had willen hebben. Dit is er daar een van”.

De columnist raakt hier aan iets wezenlijks. Dit project is inderdaad exceptioneel. Dat is, behalve aan de architectonische kwaliteit, voor een belangrijk deel toe te schrijven aan een, binnen de huidige architectonische cultuur van binnenstedelijke vernieuwing, ongewone verhouding tussen moderne architectuur en het historisch weefsel waar het is ingepast. Al sinds de late 19de eeuw is die verhouding onderwerp van heftige polemieken en debatten. Zowel tussen ontwerpers onderling als tussen architecten en burgers en de politiek.

Sinds het Modernisme na de Tweede Wereldoorlog, toen de noodzaak voor de relatie niet langer werd erkend, is deze verhouding op scherp gezet. Pas vanaf de jaren zeventig, toen de premoderne stad als object van onderzoek werd herontdekt, is er in een lang en moeizaam proces van zoeken en aftasten, in een groot aantal – vaak dogmatische – scholen opnieuw een relatie gezocht. Om de architectuur van de nieuwe Tugelawegblokken te begrijpen, is het zinvol om ze langs de meetlat van de geschiedenis van binnenstedelijke transformaties te leggen.

Lees het hele artikel online in Cahier 05! (onderaan de pagina)