Analyse en Visie

Versnipperde indruk

Ondanks de grote verschillen tussen bedrijventerreinen onderling zijn er bepaalde aspecten die opvallen, wanneer bestaande, in meer of mindere mate verouderde bedrijventerreinen, met elkaar worden vergeleken. Veel bedrijventerreinen, met name de wat oudere, geven een rommelige eerste indruk. Het straatbeeld wordt nagenoeg volledig gedomineerd door veel en vaak ongeordend geparkeerde auto’s. De overgang van publieke ruimte en privé terreinen is vaak onduidelijk en er is een grote diversiteit aan erfafscheidingen en hekwerken. Er staan opslagcontainers en tanks aan de voorkant van de kavels opgesteld. Ook is de vormgeving van de bedrijfsgebouwen zeer divers en vertonen de gebouwen onderling weinig samenhang.

Wat vooral in het oog springt, is het gebrek aan groen, en waar wel groen voorkomt is het vaak op onverzorgde reststroken op de kavels. Er lijkt vaak geen duidelijke visie te zijn op de inrichting van straatprofielen en groen. Gevolg is dat de omgevings-, verblijfs- en ecologische kwaliteit van de terreinen niet groot is, het zijn geen prettige verblijfsplekken.

Het verkavelen, inrichten en onderhouden van veel terreinen is vooral pragmatisch en functioneel gericht. Zaken als inpassing in de context, samenhang, beeldkwaliteit, belevings- en verblijfskwaliteit, ecologische kwaliteit en duurzaamheid lijken onderbelicht gebleven.

Nieuwe focus – Vergroenen en verduurzamen

Om als bedrijventerrein ook in de toekomst een aantrekkelijke vestigingsplaats te blijven zal een werk- en leefomgeving moeten worden geschapen die duurzame kwaliteit heeft. Door vanuit een samenhangende visie na te denken over leef- en verblijfskwaliteit worden verbeteringsmaatregelen het meest effectief.

Vergroenen

De belangrijkste kwalitatieve verbeteringsmogelijkheid is het substantieel vergroenen van de terreinen, van zowel de straatprofielen als ook de individuele kavels. Een vergroening van de bedrijventerreinen draagt naast een aanzienlijke verbetering van de beeldkwaliteit ook bij aan een betere ruimtelijke- en verblijfskwaliteit en ecologische kwaliteit, maar daarnaast ook aan een goed ondernemingsklimaat, een prettige werkomgeving en verbetering van het imago. Een groene omgeving vergroot ook de betrokkenheid en gezondheid van de werknemers.

Groen kan heel effectief worden ingezet om het parkeren minder beeldbepalend te laten zijn, door hagen tussen of voor geparkeerde auto’s te planten en om de kale en rommelige uitstraling van de erfafscheidingen te verbeteren. Het begroeien van een gevel verbetert zowel de uitstraling van het individuele pand als die van
de straat.

Verduurzamen

Naast het vergroenen van de bedrijventerreinen is het ook belangrijk om ze te verduurzamen. Op termijn zouden energievoorziening, afvalwater, hemelwaterafvoer en overige afvalstromen moeten worden verduurzaamd. In dit document zijn alleen de duurzaamheidsmaatregelen opgenomen die ook een betekenis hebben voor de esthetische uitstraling. De belangrijkste impuls voor het verduurzamen van de bedrijventerreinen moet komen van de gebruikers, de ondernemers. Hun motivatie daarbij kan zijn het verbeteren van de uitstraling vanuit acquisitieoverwegingen, kostenreductie (energie, afval, emissierechten) en het dienen van het maatschappelijk belang; maatschappelijk verantwoord ondernemen.

Identiteit

Voor bedrijventerreinen wordt het steeds belangrijker om een eigen identiteit en uitstraling te hebben om zich te onderscheiden en de concurrentiepositie te versterken. Als het gaat om beeldkwaliteit is het daarom belangrijk om verbeteringen niet als losse ingrepen te zien maar om deze in te passen in een integrale visie per bedrijventerrein met betrekking tot de uitstraling ervan. Per terrein kan een soort ‘huisstijl’ worden ontwikkeld voor borden en bewegwijzering maar ook voor de bestrating en voor het groen, de toegepaste bomen en hagen en overige beplanting.

Clustering en functiemenging

Om verder inhoud te geven aan de eigen identiteit kan ook worden gestreefd naar specialisatie of clustering van bedrijven die elkaar kunnen versterken. Op enkele bedrijventerreinen zijn al dergelijke ontwikkelingen gaande, bijvoorbeeld een clustering van bedrijven die gespecialiseerd zijn in horecabenodigdheden of bedrijven uit de ‘creatieve’ industrie die elkaar opzoeken. Over de bestemming van bedrijventerreinen kan ook worden nagedacht. Er zijn wellicht mogelijkheden voor functiemenging van wonen en werken op de terreinen waardoor een meer divers gebruik mogelijk wordt. Op een aantal terreinen is er al functiemenging van wonen en werken, met name aan de randen of langs oude ontsluitingswegen en linten.
Er kunnen voorwaarden worden geschapen waardoor wonen op of bij je bedrijf mogelijk wordt of een combinatie van ateliers, werkruimte en woningen. Het realiseren van volkstuintjes in de groene randen van de terreinen of op braakliggende terreinen is ook een mogelijkheid om het gebruik te verruimen. Veel terreinen kenmerken zich nu al door een grote mate van diversiteit in verschijningsvormen en functies. Dit kan worden versterkt waardoor een kwaliteit van de terreinen juist zou kunnen zijn dat er veel kan en mag, zonder dat dit storend is. Het voordeel van ander gebruik is dat er ook buiten de reguliere werktijden mensen gebruik maken van deze terreinen waardoor de levendigheid en de sociale veiligheid toenemen.

Levendigheid

Een aspect dat een grote rol speelt voor de beleving van bedrijventerreinen is de hoeveelheid levendigheid op straat. Levendigheid is een aspect dat grote invloed heeft op de beeldkwaliteit maar wat zich niet direct laat vertalen naar fysieke ingrepen. Het heeft te maken met de functies en het gebruik. Stukken bedrijventerrein die functies hebben die meer bezoekers trekken zoals bouwmarkten, groothandels, supermarkten, ‘creatieve’ industrie en horecagelegenheden worden als veel prettiger ervaren, ook al is de beeldkwaliteit er in strikte zin hetzelfde als in de aangrenzende delen. Op deze manier kan het mengen of toevoegen van functies een zeer positieve bijdrage leveren aan de beeldkwaliteit.
Verdunnen of verdichten
Ook over het verdunnen of juist verdichten van bedrijventerreinen kan worden gedacht. Verdunning biedt ruimte voor vergroening. De hoogte in bouwen of dubbel grondgebruik biedt kansen voor verdichting. Bij verdichten speelt de parkeerdruk en de oplossingen daarvoor een cruciale rol. In een aantal gevallen zal dubbel grondgebruik een oplossing kunnen bieden door onder of op gebouwen te parkeren. Verdichting leidt tot beter benutten van infrastructuur en (openbaar vervoer) voorzieningen en bespaart kosten. Een en ander is sterk afhankelijk van de ligging van het bedrijventerrein.

Esthetische verbeteringen

Uiteraard spelen bij de beeldkwaliteit van bedrijventerreinen ook de kwaliteit en de staat van onderhoud van de bebouwing en de inrichting van de individuele kavels een belangrijke rol. Wat betreft de bebouwing gaat het om zaken als kleur en materiaalgebruik, een herkenbare entree, contact met de straat door middel van glas in de gevel, verlichting en dergelijke. Daarbij gaat het niet alleen om de gebouwen op zich maar juist ook om de samenhang tussen verschillende gebouwen onderling. Hetzelfde geldt voor de inrichting van de kavels. Naast bestrating, de mate van beplanting en de positie van opslagvoorzieningen zijn met name de afscheidingen in de vorm van hekwerken of hagen zeer beeldbepalend waarbij juist ook weer de samenhang of het gebrek daaraan het beeld bepaald.

Wanneer bovengenoemde aspecten in samenhang worden bekeken en op elkaar worden afgestemd kunnen per bedrijventerrein goed gefundeerde keuzes worden gemaakt die verder gaan dan esthetische verbeteringen alleen. Uiteindelijk is voor het toekomstbestendig maken van veel bedrijventerreinen per terrein een specifieke analyse maar ook een regionaal afgestemde visie nodig.